Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2010

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ

ΜΗΤΡΟΠOΛΙΤΗ. ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ ΓΑΛΑΝΑΚΗ:
ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ  ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ.
Ο Σεβασμιότατος Ειρηναίος (κατά κόσμον Μιχαήλ) Γαλανάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Νεροχώρι τ’ Αποκόρωνα, ένα τυπικό χωριό της Κρητικής Υπαίθρου, κι εβίωσε τον παραδοσιακό πολιτισμό της αγροτικής προβιομηχανικής κοινωνίας. Τον πολιτισμό αυτόν που γνώρισε, αναπλάθει αριστοτεχνικά με την πέννα του. Θυμάται και στοχάζεται. Στοχάζεται πως το «φέραν οι καιροί κι οι βουλισμένοι χρόνοι» και τα πάνω ήρθανε κάτω. Πως τα πολύβουα Κρητικά χωριά ρημάξανε, πως άλλαξε ριζικά ο τρόπος ζωής των λιγοστών κατοίκων τους, πως πάει να χαθεί οριστικά η λεβεντιά κι η ανθρωπιά, το φιλότιμο κι η περηφάνεια. Κι αγωνιά κι αγωνίζεται για το μέλλον του τόπου του κι ελπίζει πως κάτι μπορεί να σωθεί.
Οι εξελίξεις όμως είναι ραγδαίες, καταλυτικές, και πολύ φοβούμαι αναπότρεπτες. Έτσι, αγαπητέ αναγνώστη, «αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις…!». Οι κοινωνικές συνθήκες ανατράπηκαν εκ βάθρων. Αλλ’, αλήθεια, γιατί τόση καταβαράθρωση, γιατί τόσος «τσουρισμός» όλων των αξιών του παραδοσιακού αγροτικού βίου; Ο κύριος υπεύθυνος βρίσκεται όπως στις μαγικές εικόνες των παιδικών περιοδικών: - Μα, μόλις σας τον είπα…!
Είναι ο τουρισμός ή τσουρισμός, όπως τον λέει ο λαός μας με την αμίμητη λογοπαικτική του διάθεση. Είναι λυπηρό, μα δυστυχώς η σκληρή αλήθεια: « Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες / ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιασήριο / τώρα αποτσίγαρα πετάνε οι τουρίστες …», γιανά σταθώ μόνο σε μια στροφή (που μιλεί για ιεροσυλία) του μελαγχολικού τραγουδιού σε στίχους του Ν. Γκάτσου.
«Κρατήστε, παιδιά μου, την ιερή κληρονομιά της Κρήτης. Στους ώμους σας, στο μυαλό σας και στην καρδιά σας κρατήστε το χρέος της Κρήτης» είναι η αγωνιώδης πατρική έκκληση του Σεβασμιώτατου (σελ. 56). Θα συμπλήρωνα, για όλα εκείνα που «ανεπαισθήτως» αφήκαμε να χαθούν, με τον βροντώδη σικελιανικό λόγο: «Ομπρός βοηθάτε να σηκωσουμε τον ήλιο… να τόνε βγάλουμε από την λάσπη..».
     Μιλήσαμε παραπάνω για τον τρόπο τον αριστοτεχνικό που ο χαρισματικός Δεσπότης χειρίζεται τον λόγο. Είναι ο γνώριμός μας από το προηγούμενο σημαδιακό βιβλίο του: «Ο Χριστός σημάδεψε την Κρήτη, Αθήναι 1969» κι άλλα σποραδικά δημοσιεύματά του [6], με τα οποία επάξια απέκτησε «ένα στασίδι στην εκκλησιά της Κρητικής λαογραφίας [7]» (γιανά παραφράσω μιαν έκφραση θυμόσοφου λαϊκού βάρδου [= Γ. Μπιθικώτσης, «Τα Νέα», 3-10-1987, σελ. 23]), πλάι στον Γιάνναρη και στον Βλαστό, στον Καλαϊσάκη και στον Κριάρη.
Ο λόγος του απέριττος, χωρίς εκζητήσεις γλωσσικές, ανεπιτήδευτος, μιλεί κατευθείαν στην καρδιά του αναγνώστη. Συνταιριάζει καίρια το βιβλικό ρητό με τον δημώδη στίχο (του ριζίτικου τραγουδιού) και το λόγιο απόφθεγμα με το λαϊκό γνωμικό. Έτσι, μας χαρίζει μικρά γλαφυρά αριστουργήματα, χωρίς ίχνος θρησκευτικής διαστροφής (δηλαδή θρησκοληψίας), πράγμα άλλωστε που το παρατηρούμε και σε καθαρά θεολογικά κείμενά του. Από τα χείλη του αναβλύζει πηγαίος ο λόγος ο Ελληνικός, που ώρες – ώρες γίνεται ποιητικός κι ένας σφιχτοδεμένος δεκαπεντασύλλαβος έρχεται να χαϊδέψει την ακοή μας: «γεροντικές αθιβολές και γνωστικές κουβέντες» (σελ 76).
Πόσο, αλήθεια, βαθιά μέσα του είναι ριζωμένη η παράδοση γιανά μας μιλεί έτσι…!
Κι αυτήν την παράδοση όπου πάει την κουβαλεί, φορτίο βαρύ και πολύτιμο. Στη μακρινή Αυστραλία, λόγου χάρη, όπου στα 1976 βρέθηκε, τραγούδησε μια γνωστή Κρητική μαντινάδα σ’ ένα Κρητικό σπίτι μπροστά στον Νέστορα των Γραμμάτων μας Ιωάννη Θ. Κακριδή, ο οποίος βρήκε καλή αφορμή για να γράψει ύστερα μια σχετική συγκριτική μελέτη.
Ο λόγος του ο Ελληνικός…. ! Είναι το νερό από το «Καβουσάκι» του, που έρχεται κρυστάλλινο να δροσίσει όλους τους διψασμένους για σωστή Ελληνική λαλιά…
«Και βέβαια δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως οι άγγελοι στον Παράδεισο μιλούν Ελληνικά». Αλλά τι Ελληνικά; Και βέβαια εγώ δεν έχω καμιά αμφιβολία πως μιλούν τη γλώσσα του Ειρηναίου του Κρητικού…
Ξέρετε κάτι, φίλοι μου; Αν οι φωστήρες της τρισαθλίας Παιδείας μας ήταν άλλοι, κείμενα σαν το «Το Κονοστάσι του Χωριού μου» (σελ 68-70) θα τα βάζανε στ’ Αναγνωστικά του Σχολειού. Έλα όμως που δεν είναι άλλοι, παρά είναι οι ίδιοι. Και θα ‘ναι και στον αιώνα τον άπαντα: άνθρωποι στεγνοί, γραφειοκράτες στυγνοί, επιστήμονες της πολυθρόνας. Γι’ αυτό, αγαπητοί συμπατριώτες, πάρτε την υπόθεση στα χέρια σας: Κλείστε τον «καραγκιόζη της τηλεόρασης» και χαμηλόφωνα διαβάστε «Το Κονοστάσι», τα «Καλά Χριστούγεννα» και λοιπά διαμάντια του μικρού βιβλίου, στα παιδιά σας. Να ‘στε σίγουροι πως θα ‘ναι το καλύτερο μάθημα της χρονιάς τους! Στις ψυχές σας, γονιών και παιδιών, ένα γλυκό βάλσαμο θα ενσταλαχθεί, προρχόμενο από «αθιβολές γεροντικές και κουβέντες γνωστικές» (γιανά δώσω και την κρυφή διάσταση της εσωτερικής ρίμας, που ‘χει η σοφή δεσποτική κουβέντα).
Ή, πάλι, στείλτε δώρο το βιβλίο σ’ απόδημους συγγενείς και φίλους, εκεί στην ξενητειά, που βγάζουν κι «έχουν ψωμί, μα τους λείπει η γλύκα του ψωμιού» («Ο Χριστός κλπ», σελ. 108). Να θυμάστε: Όσοι από μας βρισκόμαστε στα ξένα ή στις μεγάλες άψυχες πολιτείες του τόπου μας, κάθε Λαμπροχριστούγεννα ο λόγος του ποιητή εκφράζει τα πικρά μας συναισθήματα:
«Πλούσια Πόλη! Δεν ξεχνώ, όσα κι αν δω
Χριστουγενιάτικα δεντρά στις εορτές σου,
Πως, τα Χριστούγεννα, γλεντούν στ’ αγνό χωριό,
Πως λέει ο νιος στην κοπελιά: - … και στις χαρές σου!».
Κι ο Ειρηναίος, ο Κρητικός Χριστιανός, με τον λόγο του θα μας γλυκαίνει τον πόνο και θα ειρηνεύει τις τρικυμισμένες ψυχές μας…..
Έρρωσο, Δεσπότη Άξιε…. !

Αντρέας Π. Χατζηπολάκης
«Χανιώτικα Νέα», 20 - 4 – 1991

Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2010

ΚΡΗΤΙΚΟΣ=ΑΝΘΡΩΠΙΑ


"Το ξέρω πως η Κρήτη είναι ένα νησί και σίγουρα δεν είναι ο ομφάλιος λώρος της γης. Ο κόσμος είναι πολύ πιο μεγάλος από την Κρήτη και ο Θεός δεν νοιάζεται μόνο για τους Κρητικούς. Όμως σιγά- σιγά, με τους καιρούς, η Κρήτη από νησί έγινε σημαία, σύμβολο. Μια σημαία που έχει πάνω της τον Σταυρό και την ανθρωπιά. Και η σημαία αυτή δεν απλώνεται μόνο στη Κρήτη παρά σε όλη την ανθρωπότητα.
 Γιατί η κληρονομιά των παππούδων μας δεν ήταν μόνο τα σόχωρα και τα νοικοκυριά. Ήταν επίσης οι ευχές και τα εθίματα, η τιμή και ο λόγος, η πίστη και το φιλότιμο, η φρονιμάδα και η ντροπή, η ντομπροσύνη και η παλικαριά, η φιλοξενία και το σπλάχνος, όλα ετούτα τα ιερά και μεγάλα που ο Κρητικός τα λέει με μια ξεχωριστή και βαρυσήμαντη λέξη: Ανθρωπιά!"

Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου 2010

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΩΝ ΩΡΑΙΩΝ ΨΥΧΩΝ

Όποιος αντίκρισε μια φορά το ιδανικό,όποιος φωτίστηκε από το φως κάποιου άλλου κόσμου,όποιος έβαλε στο ένα του χέρι τη στιγμή και στ' άλλο την αιωνιότητα,όποιος κλείνει μέσα του τη δύναμη του Δημιουργού και βλέπει πως η ομορφιά της δικής του ψυχής είναι αρκετή για να σκεπάσει όλη την ασχήμια της ζωής αυτής,όποιος νοιώθει πως είναι απεσταλμένος δε μπορεί να σωπάσει.Σημαδεύει καλά το σκοπό του,ακολουθεί πιστά την τροχιά του και περνά σαν άγνωστος διαβάτης από τη χώρα των ανθρώπων.Είναι ένας παράξενος ζητιάνος κι αδιάκοπα κτυπά τις πόρτες των ανθρώπων μα για να δώσει κι όχι για ζητήσει.Σέρνει τη μεγάλη ψυχή του και διαβαίνει κοιτάζοντας ν' ανεβάσει και τους άλλους ώς το δικό του ύψος.

Ο Μονογενής και Λόγος του Θεού, Εκείνος είναι «ο ποιητής ουρανού και γης ορατών τε πάντων και αοράτων». Εκείνος είναι ο καλλιτέχνης και ο Ζωγράφος που Ζωγράφισε και καλλιτέχνησε την προσωπικότητα του ανθρώπου «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσίν του». Εκείνος είναι που έπλασε αθάνατο τον άνθρωπο. Κι όσοι κοινωνούνε από το Αίμα και το πνεύμα Του δημιουργούνε αθάνατα έργα κι ίδιοι μπαίνουνε στη δική του αθανασία.

Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου 2010

ΤΟ ΤΑΞΙΜΟ

Στα σχολεία Αλικιανού -  Χανίων είχα εργαστεί περίπου 8 χρόνια ως λαϊκός Καθηγητής. Είχα γνωρισθεί με τον εκπαιδευτικό κόσμο και οι σχέσεις μου με τους συναδέλφους καθηγητές ήταν πολύ καλές. Τους τιμούσα και με τιμούσαν. Αλλά όταν με είδαν με το ράσο οι συνάδελφοι του πρώτου Γυμνασίου, άλλοι σοβαρά κι άλλοι αστεία, μου είπαν ότι είχα κάνει κάποιο λάθος. Ο Γυμνασιάρχης, μακαριστός τώρα Σ. Ξυδάκης με πέρασε στο Γραφείο του και μου είπε δήθεν φιλικά: «Τώρα που είναι νωρίς ακόμα βγάλε το ράσο...».
Δεν μπορώ να πω ότι με κλονίσανε αυτές οι κριτικές των συναδέλφων, ξανάφεραν όμως ζωηρά στη ψυχή μου το πρόβλημα που είπα προηγουμένως: Εκκλησία και Διανόηση στην Ελλάδα. Γιατί, σκεπτόμουνα, οι μορφωμένοι άνθρωποι της χώρας μου να έχουν τόσο μεγάλη «προκατάληψη» εναντίον του θεσμού και των προσώπων της Εκκλησίας μας;

ΦΩΤΟ: 15-Φεβρουαρίου-1954 ο πρώτος από αριστερά ο Ιερέας Μαραγκουδάκης Δημήτριος  που λειτουργεί σήμερα στον Ιερό ναό της Αγ. Ελεούσας στην Καλλιθέα, μαζί με τον σεβασμιότατο και άλλους μαθητές ...ίσως στην Γωνιά!

Τρίτη 9 Φεβρουαρίου 2010

15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1935

Η δεκαετία 1930-1940, που βρέθηκα στην Αθήνα για τις θεολογικές μου σπουδές, ήταν μια εποχή μεγάλων ιδεολογικών ρευμάτων και ζυμώσεων: Μαρξισμός, Σοσιαλισμός, Καπιταλισμός, Φασισμός. Ιδεολόγοι και αργόσχολοι, φοιτητές, διανοούμενοι εργάτες, συζητούσαν με πάθος τις ιδεολογίες αυτές, έβγαζαν προγράμματα και μανιφέστα κι έκαναν απεργίες και συγκρούσεις. Εγώ δεν είχα πολύ καιρό γι’ αυτές τις συζητήσεις, γιατί εργαζόμουν για να σπουδάσω, το πρόβλημα όμως της κοινωνικής Δικαιοσύνης με απασχολούσε, κι αυτά που έβλεπα τριγύρω μου προκαλούσαν την χριστιανική μου συνείδηση.
Έτσι στο φοιτητικό μου Ημερολόγιο, 15 Ιανουαρίου 1935, έγραφα: Τα μάτια μου είδαν σήμερα μια εικόνα, που με πλήγωσε βαθιά. Στο πεζοδρόμιο της Εθνικής Βιβλιοθήκης (οδ. Ιπποκράτη), καθόταν μια φτωχή μητέρα με δύο παιδιά και ζητούσε ελεημοσύνη από τους διαβάτες. Ήταν η 6η απογευματινή ώρα και το κρύο ήταν τσουχτερό και ανυπόφορο. Η μάνα φορούσε φτωχικά κουρελιασμένα ρούχα και τα παιδιά ήταν ξυπόλυτα κι έτρεμαν από την παγωνιά.

Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου 2010

ΙΕΡΟΣΥΝΗ

Τα 4 - 5 χρόνια των Θεολογικών Σπουδών πέρασαν με την άσβεστη δίψα της μάθησης και της γνώσης, που κατατρώγει συχνά τους νέους ανθρώπους. Και παράλληλα η εργασία μου για να σπουδάσω(4 - 6 ώρες την ημέρα), έφερναν το «τάξιμο μου» στο περιθώριο. Αλλά στο τελευταίο έτος των σπουδών μου και όταν έπαιρνα το πτυχίο της Θεολογίας, (Απρίλιος 1937), η απόφαση μου για την ιεροσύνη είχε ωριμάσει αρκετά. Ωστόσο μια υποτροφία μου για σπουδές στη Γερμανία, που δεν έγιναν γιατί ήλθε ωστόσο ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, οι περιπέτειες του πολέμου αυτού και άλλα, καθυστέρησαν το «τάξιμο μου». Ετσι το Σεπτέμβριο του 1946 (ύστερα δηλ. από 20 περίπου χρόνια) γράφτηκα Μοναχός στην Αγ. Τριάδα και χειροτονήθηκα Διάκονος και Ιερέας, Ιερομόναχος. Πόσα εμπόδια, πόσες αναβολές, πόσες αμφιταλαντεύσεις πέρασα στα χρόνια αυτά, τις γνωρίζει ο Θεός.
Μετά την χειροτονία μου στις 7 Οκτωβρίου 1946 κατέβηκα στα Χανιά και συνέχισα τα Μαθήματά μου (Θρησκευτικά - Νέα Ελληνικά) στο Α' Γυμνάσιο Αρρένων, που είχα ήδη εργασθεί ενωρίτερα, από το 1943. Και εδώ πάλι είχα νέους προβληματισμούς με την Ελληνική Διανόηση.
Στα σχολεία Αλικιανού - Χανίων είχα εργαστεί περίπου 8 χρόνια ως λαϊκός Καθηγητής. Είχα γνωρισθεί με τον εκπαιδευτικό κόσμο και οι σχέσεις μου με τους συναδέλφους καθηγητές ήταν πολύ καλές. Τους τιμούσα και με τιμούσαν. Αλλά όταν με είδαν με το ράσο οι συνάδελφοι του πρώτου Γυμνασίου, άλλοι σοβαρά κι άλλοι αστεία, μου είπαν ότι είχα κάνει κάποιο λάθος. Ο Γυμνασιάρχης, μακαριστός τώρα Σ. Ξυδάκης με πέρασε στο Γραφείο του και μου είπε δήθεν φιλικά: «Τώρα που είναι νωρίς ακόμα βγάλε το ράσο...».

Τετάρτη 3 Φεβρουαρίου 2010

Η ΠΟΡΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ....

Ὁ "Ἀλλοδαπός" νέος ἄνθρωπος, 20-25 χρονῶν, ἀνασήκωσε λίγο τό ἁμαξάκι τοῦ παιδιοῦ του γιά νά περάσει τό χαμηλό σκαλοπάτι τῆς Μητρόπολης, (ἐξώπορτα), κι ὕστερα ὁδηγώντας το ἔφτασε μπροστά μου, πού κείνη τήν ὥρα στεκόμουν στήν αὐλή της. Πίσω του ἀκολουθοῦσε μιά νέα γυναίκα καί μέσα στό καροτσάκι, πλαγιασμένο ἕνα μωρό παιδάκι 3 ἤ 4 μηνῶν. Μέ τά σπασμένα Ἑλληνικά του, ὁ ἀλλοδαπός, μπόρεσε νά μοῦ πεῖ τήν ἱστορία καί τό πρόβλημά του.
Εἶμαι ἀπό τήν 'Αλβανία, (δέν εἶπε τό θρήσκευμά του), εἶχα ἕνα φίλο ἐδῶ στήν Κίσαμο, πού μοῦ ἔγραψε νά ἔλθω γιά νά δουλέψω στίς ἐλιές. Ὥσπου νά ἔλθω ὅμως ἐγώ, ἐκεῖνος ἔφυγε ἀπό τήν Κίσαμο καί δέν ξέρω πού εἶναι. Ἔτσι δυό νύχτες τώρα, ἐγώ, ἡ γυναίκα μου καί τό παιδί μας, κοιμηθήκαμε ἔξω στό δρόμο, γιατί δέν εἴχαμε χρήματα νά πᾶμε σέ ξενοδοχεῖο. Καί κάποιος μᾶς ἔδειξε τό δρόμο νά ἔλθωμε ἐδῶ στή Μητρόπολη…

Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2010

ΓΩΝΙΑ & ΑΚΑΔΗΜΙΑ

Η Γωνιά δεν είναι εν σύνηθες Μοναστήριον. Πέραν του ότι χαίρει της Σταυροπηγιακής τιμής και αξίας ήδη από του 1662, Πατριαρχική φιλοτιμία του αοιδίμου προκατόχου ημών Οικουμενικού Πατριάρχου Διονυσίου Γ , ήτις Σταυροπηγιακή αξία ανενεώθη κατ’ επανάληψιν και υπό άλλων Πατριαρχών, υπήρξεν ο πνευματικός φάρος της δυτικής Κρήτης, ο οποίος και εις καιρούς κατ’ εξοχήν δυσχειμέρους, πέραν της καθαρώς μοναχικής και χριστιανικής εν γένει ακτινοβολίας του, εφώτισε τους πέριξ Χριστιανούς και με το Σχολείον που συνέστησαν και ελειτούργησαν φιλόμουσοι και πεπαιδευμένοι Ηγούμενοι και Μοναχοί, επροστάτευσε, εσιτοδότησε, επαρηγόρησε, ενεθάρρυνε, ενεψύχωσε και ενίσχυσε ποικιλοτρόπως τον εν δουλεία και δεινή δοκιμασία λαόν.
Είναι αξιοσημείωτον ότι η λαμπρότης του ονόματος και της όλης παρουσίας της Μονής παρεκίνησε και Τούρκους ακόμη Μουσουλμάνους να γίνουν αφιερωταί και δωρηταί της. Ιστάμεθα με σεβασμόν ενώπιον των μακαρίων κτητόρων Βλασίου του Κυπρίου και Βενεδίκτου Τζαγκαρόλου, καθώς και ενώπιον των μεγάλων ηγουμένων και αδελφών της Ησαΐου Διακοπούλου, Ησαΐου Τεσταβούζα, των τριών Παρθενίων: Ρασπάνη, Περίδου και Κελαϊδή, οι οποίοι έγραψαν χρυσάς ιστορικάς σελίδας, και ει τινος ετέρου.
Ακριβώς δίπλα βρίσκετε η Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης (Ο.Α.Κ.).Η Ακαδημία είναι κοινωφελές ίδρυμα και ανήκει στην Μητρόπολη Κισσάμου και Σελίνου.
Είναι γνωστή παγκοσμίως για τα συνέδρια που οργανώνει καθώς επίσης και για της ποικίλες δραστηριότητες που αναπτύσσει με σκοπό το διαλογισμό και την επίλυση των προβλημάτων, ιατρικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών προβλημάτων.